N-declinatie - die N-Deklination
De N-declinatie is een klasse van zwakke zelfstandige naamwoorden waarbij ten opzichte van de nominatief enkelvoud de andere naamvalsvormen +n of +en krijgen.
Het gaat bijna uitsluitend om mannelijke woorden, in de meeste gevallen betreffende personen of dieren:
- mannelijke personen (waaronder nationaliteiten) eindigend op -e
- mannelijke dieren eindigend op -e
- overige mannelijke woorden op -e, behalve der Käse en woorden op -ee of met een onuitgesproken slotletter -e (in sommige Engelse of Franse leenwoorden)
- mannelijke woorden van Latijnse oorsprong met de klemtoon op de laatste lettergreep, o.a. de uitgangen -and, -ant, -at, -ent, -ist
- mannelijke woorden van Griekse oorsprong met de klemtoon op de laatste lettergreep, o.a. de uitgangen -graph/-graf, -loge, -nom, -soph
- Woorden afgeleid van bijvoeglijke naamwoorden behoren niet tot de N-declinatie (dit geldt o.a. voor de Duitse nationaliteit: der Deutsche).
- In de spreektaal worden de enkelvoudsvormen van de woorden die niet op -e eindigen vaak sterk vervoegd (dus gelijk aan de nominatief enkelvoud).
der Junge; Jungen
der Franzose; Franzosen
der Affe; Affen
der Riese; Riesen (de reus)
der Gigant, der Giganten (de reus)
der Doktorand; Doktoranden (de promovendus)
der Soldat; Soldaten (de soldaat)
der Automat; Automaten (de automaat)
der Student; Studenten (de student)
der Gitarrist; Gitarristen (de gitarist)
der Fotograf/Photograph; Fotografen/Photographen (de fotograaf)
der Biologe; Biologen (de bioloog)
der Astronom; Astronomen (de astronoom)
der Philosoph; Philosophen (de filosoof)
Andere woorden die tot de N-declinatie behoren
- der Mensch; Menschen
- der Nachbar; Nachbarn (de buurman)
- der Prinz; Prinzen (de prins)
- der Bauer; Bauern (de boer)
- der Ungar; Ungarn (de Hongaar)
- der Bär; Bären
- der Herr; Herr(e)n [enkelvoud +n, meervoud +en]
- der Planet; Planeten
De +n geldt voor woorden die eindigen op -e.
De +en geldt voor de meeste woorden die eindigen op een medeklinker (uitzonderingen zijn o.a. Nachbar, Bauer, Ungarn).
Speciale gevallen
Enkele abstracte mannelijke woorden op -e combineren bij de genitief enkelvoud de uitgang -en met de gewoonlijke uitgang -s: -ens.
- der Name, des Namens
- der Buchstabe, des Buchstabens
- der Friede(n), des Friedens
- der Gedanke, des Gedankens
- der Glaube, des Glaubens
- der Wille, des Willens
Er is één onzijdig woord dat onder de N-declinatie kan worden gerekend, hoewel het onregelmatig is: das Herz.
De accusatief van dit woord heeft de sterke verbuiging (das Herz) terwijl de datief zwak verbuigt (dem Herzen) en de genitief gemengd (des Herzens).
De meervoudsvormen gaan volgens de zwakke verbuiging: Herzen.