Duitse werkwoorden zijn voor het gemak in te
delen in drie groepen:
- regelmatige zwakke en sterke werkwoorden
- (werkelijk) onregelmatige werkwoorden
- modale hulpwerkwoorden + 'wissen'
Regelmatig werkwoord - das regelmäßige Verb
Vorming: stam (infinitief minus -en) + uitgang.
Standaard regelmatig
| persoon |
uitgang
|
ich
|
-e
|
du
|
-st
|
er / sie / es
|
-t
|
wir
|
-en
|
ihr
|
-t
|
sie / Sie
|
-en
|
Opmerkingen:
- een werkwoord waarvan de stam eindigt op -s, -ss, -ß,
-z, of -x (de 's'-klanken behalve -sch) krijgt in de du-vorm alleen een -t als uitgang
- een werkwoord waarvan de stam eindigt op -d of -t krijgt in de
du-, er/sie/es- en ihr-vorm een extra 'e' tussen stam en uitgang
De stam van een zwak werkwoord blijft onveranderd voor alle vervoegingen.
De stam van een sterk werkwoord ondergaat een klinkerverandering voor
du en
er/sie/es als het een
a(u)- of
e-klank betreft:
a(u) --> ä(u), korte 'e' --> i,
lange 'e' --> ie.
Uitzonderingen:
-
gehen,
stehen en
heben zijn sterk maar gedragen zich zwak (dus geen klinkerverandering)
- bij
nehmen (nimmst, nimmt) en
geben (gibst, gibt): lange 'e' wordt i (i.p.v. ie) en bij nehmen verdwijnt de 'h' en wordt de 'm' verdubbeld.
Hulpmiddelen en oefeningen:
- Bijles Duits:
uitlegvideo's en oefeningen (zie les 1, 2 en, 3) (let op: foutieve vermelding van -sch in de uitlegvideo van les 2)
-
Zelfgemaakte Sporcle-quiz (typ): vervoegen van regelmatig zwakke werkwoorden
Onregelmatige werkwoorden - die unregelmäßige Verben
De drie (werkelijk) onregelmatige werkwoorden
| werkwoord |
ich
|
du
|
er/sie/es
|
wir
|
ihr
|
sie / Sie
|
sein
|
bin
|
bist
|
ist
|
sind
|
seid
|
sind
|
haben
|
habe
|
hast
|
hat
|
haben
|
habt
|
haben
|
werden
|
werde
|
wirst
|
wird
|
werden
|
werdet
|
werden
|
Opmerking:
- bij
sein wijken alle vormen af van de basisregels, bij
haben en
werden alleen de vormen van de tweede en derde persoon enkelvoud
Hulpmiddelen en oefeningen:
- Bijles Duits:
uitlegvideo en oefeningen (zie les 4)
-
Zelfgemaakte Sporcle-quiz (typ): vervoegen van de onregelmatige werkwoorden sein, haben en werden
Modale (hulp)werkwoorden - die modalen Hilfsverben
De modale (hulp)werkwoorden + wissen
| werkwoord |
ich
|
du
|
er/sie/es
|
wir
|
ihr
|
sie / Sie
|
dürfen
|
darf
|
darfst
|
darf
|
dürfen |
dürft |
dürfen |
können
|
kann
|
kannst
|
kann
|
können |
könnt |
können |
mögen
|
mag
|
magst
|
mag
|
mögen |
mögt |
mögen |
müssen
|
muss
|
musst
|
muss
|
müssen |
müsst |
müssen |
sollen
|
soll
|
sollst
|
soll
|
sollen
|
sollt
|
sollen
|
wollen
|
will
|
willst
|
will
|
wollen
|
wollt
|
wollen
|
wissen
|
weiß
|
weißt
|
weiß
|
wissen
|
wisst
|
wissen
|
Opmerkingen:
- de eerste en derde persoon enkelvoud hebben geen uitgang
- alle vormen van het enkelvoud ondergaan een klinkerverandering,
behalve bij
sollen
-
wissen is geen modaal (hulp)werkwoord maar vervoegt wel op dezelfde wijze
Hulpmiddelen en oefeningen:
- Bijles Duits:
uitlegvideo en oefeningen (zie les 10)
Sterke werkwoorden - die starke Verben
- in het Nederlands is een werkwoord sterk als de stamklinker van klank
verandert van o.t.t. naar o.v.t.
- in het Duits verandert de stamklinker van een sterk werkwoord
eveneens van o.t.t. naar o.v.t maar soms ook al bij de 2e/3e pers. ev.
o.t.t.
- onderstaand volgt een selectie van werkwoorden waarbij Nederlands en Duits verschillen
Hulpmiddelen en oefeningen:
- Bijles Duits:
uitlegvideo en oefeningen (zie les 13)
Gemixte werkwoorden - die gemischten Verben
Dit zijn zwakke werkwoorden: ze hebben de uitgangen van een zwak werkwoord en geen klankverandering in de tegenwoordige tijd.
Ze hebben echter wel een klankverandering in de verleden tijd.
denken - dacht - gedacht = denken - dachte - gedacht
brengen - bracht - gebracht =
bringen - brachte - gebracht
(be)kennen - kende - gekend = (be)kennen - (be)kannte - gekannt / bekantt
(h)erkennen - (h)erkende - (h)erkend = erkennen - erkannte - erkannt
In het Nederlands zwak maar
in het Duits sterk:
groeien - groeide = wachsen - wuchs
fietsen - fietste = Rad fahren - fuhr Rad (vergelijk met Nederlands:
varen - voer)
wassen - waste = waschen - wusch
aan-/uitkleden - kleedde aan/uit = an-/ausziehen - zog an/aus
heten - heette = heißen - hieß
lukken - lukte = gelingen - gelang
schreeuwen - schreeuwde = schreien - schrie
vluchten - vluchtte = fliehen - floh (maar er is ook het zwakke alternatief: flüchten - flüchtete)
ruzie maken, twisten - maakte ruzie, twistte = sich streiten - stritt sich
beloven - beloofde = versprechen - versprach
gooien - gooide = werfen - warf (vergelijk met Nederlands: werpen -
wierp)
lenen - leende = leihen - lieh
gebeuren - gebeurde = geschehen - geschah (maar er is de meer gebruikte
zwakke variant: passieren - passierte)
skiën - skiede = Ski fahren - fuhr Ski (vergelijk met Nederlands: varen
- voer)
(op)bellen - belde (op) = anrufen - rief an (vergelijkbaar met
Nederlands: aanroepen - riep aan)
solliciteren - solliciteerde = (sich) bewerben - bewarb (mich/sich)
(vergelijk met Nederlands: werven - werf)
uitnodigen - nodigde uit = einladen - lud ein
schaatsen - schaatste = Schlittschuh laufen - lief Schlittschuh
(vergelijkbaar met Nederlands: lopen - liep)
noemen - noemde = nennen - nannte
In het Nederlands sterk maar
in het Duits zwak:
doen - deed = machen - machte (maar er is ook de minder gebruikte sterke variant: tun - tat)
zeggen - zei = sagen - sagte
(ver)kopen - (ver)kocht = (ver)kaufte - (ver)kaufte
(be)zoeken - (be)zocht = (be)suchen - (be)suchte
de voorkeur geven aan = gaf de voorkeur aan = bevorzurgen - bevorzugte
(maar er is ook het sterke alternatief: vorziehen - zog vor)
houden van - hield van = lieben - liebte
winnen - won = siegen - gesiegte (maar er is ook het sterke alternatief: gewinnen - gewann)
denken - dacht = denken - dachte
vragen - vroeg = fragen - fragte
krijgen - kreeg = kriegen - kriegte
kijken - keek = gucken/kucken / schauen - guckte/kuckte / schaute
bewegen - bewoog = bewegen - bewegte (in de betekenis '(iemand) bewegen
tot' is het wel sterk: bewog)
ophouden - hield op = aufhören - hörte auf
doorgaan - ging door = weitermachen - machte weiter
ontbreken - ontbrak = fehlen - fehlte
pijn doen - deed pijn = schmerzen = schmerzte (alleen derde persoon: 'iets' doet pijn)
gaan zitten - ging zitten = sich setzen - setzte mich/sich
verliefd worden - werd verliefd = sich verlieben - verliebte mich/sich
(zich) pijn doen - deed (zich pijn) = (sich) verletzen - verletzte (mich/sich)
verblijven - verbleef = weilen - weilte
bestaan - bestond = existieren - existierte
onthouden - onthield = sich merken - merkte sich
zenden - zond = senden - sendete --> dit werkwoord kent echter ook een sterke vervoeging
kiezen - koos = wählen - wählte
overeenkomen, afspreken - kwam overeen, sprak af = vereinbaren = vereinbarte
klimmen - klom = klettern - kletterte
(be)vechten, (be)strijden - (be)vocht, (be)streed = (be)kämpfen - (be)kämpfte
schenken - schonk = schenken - schenkte
duiken - dook = tauchen - tauchte