Lettercombinaties
Tweeklanken
Bij een tweeklank gaat een klinkerklank vlot over in een andere klinkerklank waardoor een nieuwe overkoepelende klank ontstaat.
De utspraak van de Duitse tweeklanken loopt niet altijd gelijk met de Nederlandse spelling.
Tweeklanken
tweeklank |
fonetisch Nederlands |
voorbeelden Duits |
eu |
oh-ie |
Freund, heute |
äu |
oh-ie |
Säugling, Häuser |
au |
ah-oe |
Haus, Frau |
ai |
ah-ie |
Mai, Mais |
ei |
ah-ie |
Geist, Einheit |
De overige tweeklanken zijn zeldzaam: ay, ey ('ah-ie') en ui ('oe-ie').
CH
Als harde g (ach-Laut)
na de letters a, o, u, au
nach, doch, Buch, auch
Als zachte g (ich-Laut)
na de klinkerklanken e, i, ä, ö, ü, y, ei, eu, äu
na de medeklinkers r, l, n
vóór de verkleinende uitgang -chen
aan het begin van een woord voor de klinkers e en i
schlecht, ich, lächeln, Knöchel, Küche, reich, euch, Sträucher
Kirche, Milch, manchmal
Mädchen, Brötchen
Chemie, China
Uitzondering: de Duitse stad Chemnitz ('Kemniets')
Als 'k'
binnen de combinatie -chs- als de s onderdeel is van de stam van het woord en niet van een uitgang
in woorden van Griekse herkomst (meestal aan het begin van een woord)
sechs, Achsel, Fuchs, wachsen, verwechseln
Chaos, Charakter, chronisch, Orchester
Als 'shj'
in woorden van Franse herkomst
Chance, recherchieren
Als 'tshj'
in woorden van Engelse of Spaanse herkomst
Chip, Macho
SCH
Als 'shj'
in bijna alle woorden
schreiben, abschalten, Hirsch, Geschenk
Als 's' + zachte 'g'
indien verdeeld over twee lettergrepen (komt zelden voor)
bisschen
IE
Als 'ie-juh'
in woorden van Latijnse herkomst
in landennamen op -ien
Ferien, Familie, Linie, Belgien, Italien, Spanien
Als 'ie'
in andere gevallen (waaronder woorden van Griekse oorsprong)
Liebe, Ziel, sieben, viel, nie, Energie, Theorie
IG
Als 'ieg' met zachte 'g' (of als 'iek')
aan het eind van een woord of lettergreep
Naast de uitspraak 'ieg' in het Standaard Duits is de uitspraak 'iek' erg gebruikelijk, vooral in het zuiden van Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk.
einzig, vierzig, vierzigste, ewig, Ewigkeit, Königshaus
Als na
ig nog een zachte 'g'-klank volgt dan wordt
ig altijd uitgesproken als 'iek'.
Königreich, königlich
Als 'ieg' met Friese/Engelse 'g'
lettergrepen overlappend
einzige, Vierzigerjahre, ewigen, Königin