Oefenwebsite voor de Duitse taal

Klinkers

Het Duits kent zo'n 15 verschillende klinkerklanken; met onderscheid tussen korte en lange klanken zijn het er 23.

Duitse klanken (beklemtoond)
IPA-teken	voorkomen	voorbeelden Duits	voorbeelden Nederlands (en Fries)
a	a	Karte, Ratte, Fall, Dach	acht, dak
a:	a, ah, aa	Tat, Wahrheit, Hahn, Zeitmaß, Staat	tafel, praten, waarheid
Ɛ	e, ä	Welt, Kenntnis, Dämmerung	geld, kennis, net
Ɛ:	ä	Gespräch, Realität, Käse	serre, scène; Fries: bern
e:	e, eh, ee	Planet, reden, Fehler, gehen, Idee	lezen, planeet
ɪ	i	Gedicht, wissen, Mittel	gedicht, missen, middel
i:	i, ie	Musik, Klima, Liebe, Energie	muziek, liefde, energie
Ɔ	o	Orgel, Sonne, kommen	orgel, zon
o:	o, oh, oo	Oper, Ton, wohnen, groß, Boot	lopen, boot
œ	ö	köstlich, können	[zie opmerkingen onder tabel]
ø:	ö, öh	schön, töricht, mögen, stöhnen	neus, leunen
ʊ	u	kurz, Mutter, Kunst, und	[zie opmerkingen onder tabel]
u:	u, uh	gut, klug, rufen, Stuhl, Kuh	blues, rouge; Fries: lûd
ʏ	ü, y	Glück, dürfen, sympathisch, Rhythmus	geluk, nut
y:	ü, üh, y	über, Bücher fühlen, Analyse	vuur, natuur

De uitspraak van de korte ö (IPA-teken œ) ligt tussen de 'eu' van 'neus' en de 'u' van 'geluk' in (vergelijkbaar met een verkort 'oeu' van 'oeuvre').
De uitspraak van de korte u (IPA-teken ʊ) ligt tussen de 'oe' van 'boek' en de 'oo' van 'boot' in (vergelijkbaar met de 'oo' in 'koor').
In Noord-Duitsland wordt de lange ä (IPA-teken Ɛ:) meestal uitgesproken zoals de lange e (IPA-teken e:).
De Duitse korte a wordt voor in de mond uitgesproken. In het Nederlands komt de uitspraak achter in de mond veel voor (IPA-teken 'ɑ').

Onderstaande korte klanken komen alleen voor in onbeklemtoonde positie.
De laatste twee komen heel veel voor, de rest is vrij zeldzaam.

Onbeklemtoonde Duitse klanken
IPA-teken	voorkomen	voorbeelden Duits	voorbeelden Nederlands
e	e	reparieren, lebendig	repareren
i	i, ie	Aktualität, vielleicht	actualiteit, cipier
o	o	Dozent	docent
ø	ö	Ökonomie	Europees, neurotisch
u	u	Musik, Januar	boek
y	ü, y	amüsieren, Kohlenhydrat, Psychologe	curator, Suriname
ɐ	er	Fehler, Bruder, teuer	[zie opmerking onder tabel]
ə	e	Folge, haben	gevolg, hebben, mode

De uitspraak van het onbeklemtoonde -er (IPA-teken ɐ) ligt tussen de 'o' van 'orgel' en de 'a' van 'acht' in.

Herkennen van lange of korte klank

De lengte van een klinkerklank, kort of lang, werkt door in de spelling.
Daarmee kan op basis van de spelling in de meeste gevallen worden bepaald of een klank kort of lang is.
Net als in het Nederlands kan een lange klank direct worden weergeven: aa, ee, ie, oo, uu.
Als een enkele klinker wordt geschreven gelden de volgende algemene richtlijnen:

Lang:

aan het eind van een beklemtoonde lettergreep of eenlettergrepig woord
voorafgaand aan een enkele medeklinker
voorafgaand aan een (stomme) letter H
voorafgaand aan de lettercombinaties bl, dl, gl, br, dr en gr

Schnee, da, wo
Tal, gut, Schuh
Koblenz, Adler, Zebra

Kort:

voorafgaand aan twee of meer medeklinkers, anders dan hiernaast genoemde lettercombinaties

Sonne, Mensch, horchen

Voorafgaand aan een enkele medeklinker maar toch kort klinkend zijn vooral eenlettergrepige woorden, waaronder:
ab, am, bis, das, es, hat, in, mit, ob, un-, von, was.

Voorafgaand aan twee of meer medekliners maar toch lang zijn onder andere:
Buch, nach, Sprache, husten, Krebs, Mond, Obst, Trost, Wüste, Keks, stets.

Een lange klank in de grondvorm blijft behouden, ook als door vervoeging of verbuiging meerdere medeklinkers volgen.

De letter Y als klinker

Net als in het Nederlands komt de letter y in het Duits als klinker zowel als medeklinker voor.
Als klinker is de uitspraak in het Duits vaak anders dan in het Nederlands.

Als 'uu' (in 'vuur')

aan het eind van een lettergreep

Psyche, Pyjama, Kohlenhydrat

Als 'u' (in 'put')

in het midden van een lettergreep

Olympiasieger, sympathisch, Rhythmus

Als 'ie'

aan het eind van een Engels leenwoord

Party, Baby, Hobby, Rugby

Als medeklinker 'j'

aan het begin van een woord

na een klinker

Yacht, Bayern, Yoga